Taxi Driver / Δράμα. Σενάριο: Paul Schrader. Πρωταγωνιστούν: Robert De Niro, Jodie Foster, Harvey Keitel, Cybil Shepherd. Η.Π.Α. 1976. Διάρκεια: 113′.
(4/5)
Ένας οδηγός ταξί και βετεράνος του Βιετνάμ, ο Τράβις, περιπλανιέται στους κακόφημους νυχτερινούς δρόμους της Νέας Υόρκης. Αηδιασμένος από τη διαφθορά αποφασίζει να πάρει το νόμο στα χέρια του και να «ξεπλύνει» την πόλη από τα αποβράσματα.
Τρία χρόνια μετά τους «Κακόφημους δρόμους», ο Martin Scorsese επιστρέφει για να κάνει άλλη μια περιπλάνηση στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Και καταφέρνει να δημιουργήσει μια ταινία σταθμό, μια ταινία που σημάδεψε μια δεκαετία, μια ταινία που τιμήθηκε με «Χρυσό φοίνικα» στις Κάννες αλλά και αγνοήθηκε επιδεικτικά από την αμερικανική Ακαδημία.
Πριν πενήντα περίπου χρόνια ο Αντώνης Σαμαράκης είχε γράψει: «Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών μας δεν ήτανε τόσο κοντά η μία στην άλλη όσο είναι σήμερα, κι όμως ποτέ άλλοτε οι καρδιές μας δεν ήτανε τόσο μακριά η μία από την άλλη όσο είναι σήμερα»[1]. Και πραγματικά αυτή η ρήση στριφογυρίζει συνεχώς στο μυαλό σου καθώς βλέπεις τον Τράβις, τον κεντρικό χαρακτήρα της ταινίας, να περιφέρεται στους πολύβουους δρόμους της Νέας Υόρκης αλλά η καρδιά του να είναι άδεια από συναισθήματα. Ακόμα και την κοπέλα που ερωτεύεται, την Μπέτσι (ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου, ξανθιά δηλαδή και όμορφη), υποσυνείδητα τη διώχνει πηγαίνοντάς τη στο πρώτο ραντεβού να δουν ταινία πορνό. Και μένει πάλι μόνος, άδειος από συναισθήματα και συντροφιά, όπως ο άδειος διάδρομος του συνεργείου ταξί. Μόνος λοιπόν περιφέρεται στους δρόμους της πόλης, στους κακόφημους όμως, στους ρυπαρούς, εκεί που συχνάζουν τα αποβράσματα και τα παρατηρεί. Παρατηρεί τη σαπίλα, τη διαφθορά. Και όσο πιο πολύ τριγυρνά στους δαιδαλώδεις δρόμους της Νέας Υόρκης τόσο περισσότερο χάνει τα λογικά του. Ο εχθρός τον έχει νικήσει, η μοναξιά έχει θριαμβεύσει. Η Ίρις, η δωδεκάχρονη πόρνη που θέλει να σώσει από τον προαγωγό της, είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι. Γιατί η Ίρις, η μικρή Ίρις είναι η καμουφλαρισμένη αθωότητα που κινδυνεύει να χαθεί. Είναι η ανθρώπινη επαφή που συναντιέται πλέον στα δεκαπέντε λεπτά σαρκικής επαφής, απλά και ξεκάθαρα. Υπάρχει περίπτωση να σώσει τα προσχήματα ο Τράβις; Μα φυσικά. Πρέπει να λυτρώσει την πόλη απ’ τη διαφθορά, πρέπει να τη λυτρώσει από τους φαύλους ηγέτες… Η προσπάθειά του; Αποτυγχάνει. Μόνη λύτρωση τώρα, ο μαστροπός της Ίρις, αυτός που έκλεψε την αθωότητά της. Τα καταφέρνει. Η κάθαρση επέρχεται και ο φονιάς λατρεύεται ως ήρωας… Η υποκρισία της κοινωνίας σε όλο της το μεγαλείο. Το αμερικανικό όνειρο κατακερματίζεται καθώς συγκρούεται μετωπικά με ένα ταξί.
Ο Ντε Νίρο για να μπει στο «πετσί» του ρόλου δούλεψε ένα χρόνο περίπου ως ταξιτζής και πήγαινε συχνά σε ψυχιατρικές κλινικές παρατηρώντας τους ασθενείς. Το αποτέλεσμα; Μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του και αυτή που ουσιαστικά τον καθιέρωσε στις συνειδήσεις μας ως έναν από τους κορυφαίους Αμερικανούς ηθοποιούς.
Ο σεναριογράφος της ταινίας Paul Schrader φημολογείται ότι έγραψε το σενάριο σε μια καταθλιπτική περίοδο της ζωής του, είχε προηγηθεί ένας χωρισμός και μια απόπειρα αυτοκτονίας!
Ο ίδιος o Scorsese, έπασχε – όσο διαρκούσαν τα γυρίσματα – από αϋπνίες όπως και ο Τράβις. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε στο έργο του. Η σκηνοθεσία εξαιρετική, δικαίως του χάρισε το «Χρυσό Φοίνικα» στις Κάννες. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας ο σκηνοθέτης τοποθετεί τον Τράβις ως απλό παρατηρητή της σαπίλας, της διαφθοράς και όταν αποφασίζει να αναλάβει δράση τότε δημιουργείται η καταπληκτική καλτ σκηνή των φόνων.
Η ταινία προτάθηκε για 4 όσκαρ και δεν κέρδισε κανένα. Ο σκηνοθέτης θα περίμενε τριάντα περίπου χρόνια για να δει ένα έργο του να επιβραβεύεται (The Departed) από την αμερικανική ακαδημία κινηματογράφου. Μ.Β.
[1] Αντώνης Σαμαράκης, «Ζητείται Ελπίς». 1η έκδοση 1954
Vertigo 